Er wordt standaard fosfor in tankmelk bepaald en ook wordt geregeld fosfor in bloed gemeten. Het wekt de indruk dat we de fosforstatus van onze koeien goed in beeld hebben. Een gouden standaard voor het bepalen van de fosforbalans in de koe is er echter niet. Koesignalen en kuilanalyses verschaffen onmisbare informatie. Waarom dat zo is, leest u hieronder.
Handig om te weten over de fosforbepaling in bloed:
- Van alle fosfor in de koe, bevindt zich nog minder dan één procent in het bloed. Het merendeel is opgeslagen in het botweefsel.
- De hoeveelheid in het bloed is daarnaast niet erg constant. Fosfor kan op ieder moment in en uit de cellen en dus uit en in het bloed bewegen. De waarde fluctueert dus.
- Uit de bloedwaardes kan niks worden afgeleid over de mate van mobilisatie. Een koe met een te lage fosforinname, zal fosfor uit haar botten mobiliseren en kan een acceptabele hoeveelheid fosfor in het bloed laten zien terwijl er eigenlijk sprake is van een tekortsituatie.
- Het tijdstip van bloedafname tov voeropname heeft invloed op de gemeten waarde. Zelfs het type bloedbuis en de plaats van tappen beïnvloeden de uitslag.
- Rond afkalven hebben (ook gezonde) koeien een tijdelijke daling van het fosforgehalte in het bloed. Dit is voorspelbaar en gaat bij een gezonde koe ook vanzelf weer voorbij. Koeien met melkziekte ervaren een nog ernstigere daling.
Goed om te weten over de fosforbepaling in melk:
- Ongeveer de helft van al het fosfor in melk is onderdeel van het eiwit caseïne. Het eiwitgehalte is erg bepalend voor de fosforwaarde in melk. (Zie figuur 1)
- Pariteit, lactatiestadium en genetische factoren zijn daarnaast ook van invloed op het fosforgehalte.
- De opname van fosfor met het rantsoen heeft géén direct effect op de fosforconcentratie in de melk. Wat vaak bij andere elementen wél het geval is.
- Het nut van de bepaling zit hem er enkel in dat op basis van een hoge uitscheiding (>1.0 gram P / kg melk), de fosforvoorziening in het rantsoen enkele procenten naar boven kan worden aangepast ter compensatie.
Herkauwen is belangrijk
Onvoldoende vreten en herkauwen leidt tot een (acuut) fosfortekort op pensniveau. Speeksel is namelijk de belangrijkste bron van fosfor voor de pensbacteriën. (Zie tabel 1) Via het speeksel wordt een groot deel van het fosfor gerecycled. Fosforbolussen toedienen aan koeien die niet herkauwen is ongeacht de achterliggende reden dan ook een nuttige (aanvulling op de) behandeling. De pensflora kan niet zonder.
Houd bodem- en kuilanalyses bij de hand
Op met name hoogproductieve bedrijven, gelegen op gronden waar het beschikbare fosfor laag is, doe je er goed aan de fosforvoorziening hier structureel op aan te passen. Het aandeel mais in het rantsoen is ook een factor van belang. Koeien kunnen tijdelijke tekorten prima opvangen door fosfor uit bot te mobiliseren. Echter kunnen zeer langdurige tekortsituaties op den duur wel voor problemen zorgen. De voeropname en melkproductie zullen dalen. Uw voeradviseur helpt u graag bij het beoordelen van de bedrijfsspecifieke situatie. Kuiluitslagen, grondmonsters en gegevens uit de mestboekhouding of kringloopwijzer zijn daar bij van belang.
Uitspraken doen over een potentieel fosfortekort op koe- of koppelniveau op basis van een enkele bloed- of melkuitslag is dus best lastig. Koesignalen en kuilanalyses geven inzicht op koe- en bedrijfsniveau.
