Koeien voeren is pens(bacteriën) voeren. Dit is een waarheid als een koe. Maar wat is de boodschap achter deze wetenschap? En hoe kun je eenvoudig controleren of het goed gaat?
Alleen met een gezonde pens zal uw koe duurzaam en efficiënt kunnen produceren. De pens van circa 150 liter bevat 100.000 miljard pensmicroben per liter. Dit zijn naast zetmeel afbrekende en celwand afbrekende bacteriën ook protozoen en schimmels. Het rantsoen, het totale voermanagement en de huisvesting zijn van grote invloed op de gezondheid van de pens(flora). Wat vaak opvalt is dat een zieke koe niet herkauwt en soms ligt de pens ook helemaal stil. Met de volgende koesignalen kun je zelf de pensfunctie controleren.
Belangrijke koesignalen
- De pensvulling. De “gevaren driehoek” in de hongergroeve, links achter de ribboog wil je liever niet zien. De pens van een koe hoort niet leeg te zijn, maar op ieder moment van de dag goed gevuld. Ook vlak voor het voeren. Een te lege pens geeft aan dat de koe de afgelopen 12-24 uur te weinig voer heeft opgenomen.
- De pens moet daarnaast gevuld zijn met een stevige structuurlaag of pensmat. Deze hoort met je vuist halverwege de buik maar moeilijk weg te drukken te zijn en mag niet klotsen. Om een goede pensmat te vormen en te behouden moet de koe voer verspreid opnemen. Het rantsoen moet ook voldoende structuur bevatten.
- De herkauwactiviteit. Zie je veel liggende koeien, waar van minimaal tweederde ligt te herkauwen? Dan is dat een goed teken. Koeien horen krachtig en met regelmatige slagen te kauwen. Circa 60-65 keer per herkauwbrok (aantal is rantsoen afhankelijk). En in totaal wel zo’n vier tot zeven uur per dag.
- Een gezonde pens beweegt. Dit is te voelen door je vuist in de hongergroeve te drukken. Iedere 25-35 seconden wordt je vuist bij een goed functionerende pens licht naar buiten geduwd door de penscontractie. Deze bewegingen zijn onmisbaar en hebben meerdere belangrijke functies:
- Geproduceerd zuur richting de penswand (het bloed) afvoeren
- Bufferend speeksel door de pensmassa mengen
- Herkauwbolus transporteren
- Gas afvoeren
- Verkleinen van de voerdeeltjes ten behoeve van de fermentatie.
- Pens bacteriën door de structuurlaag verdelen om het contact tussen microben en voer te vergroten.
Als de mestzeef daarnaast de ideale verdeling weer geeft tussen de bovenste, middelste en onderste zeef, dan gaat het op pensniveau ook goed. Ook geeft de mestzeef informatie over selectie, structuur en eiwit versus energieaanbod in de pens. Overleg samen met uw voeradviseur welke maatregelen u kunt nemen om de pensfunctie te verbeteren.
