Coccidose wordt veroorzaakt door een parasitaire infectie van de darm. Diarree is het voornaamste verschijnsel en groeivertraging is verantwoordelijk voor de grootste schade. Bedrijven die te maken hebben met coccidiose, weten dat het lastig kan zijn hier weer van af te komen. Een preventieve aanpak werkt prettiger, maar draagt ook bij aan de weerstand, groei en een hogere melkproductie in de eerste lactatie.
Schade door diarree en groeivertraging
Coccidiose is de meest voorkomende oorzaak van diarree bij binnen gehuisveste geitenlammeren. De meeste klachten worden gezien vanaf een maand leeftijd. Met een piek rond spenen.
Een infectie kan onopgemerkt voorbij gaan wanneer de coccidiose subklinisch verloopt. Toch is er wel degelijk enige schade. De lammeren eten minder en er ontstaat een groeiachterstand. Wanneer infecties ernstiger zijn, zijn symptomen duidelijker. Er wordt voornamelijk minder mooie en pasteuze mest (diarree) gezien. De vacht wordt ruwer en doffer en dieren zijn minder actief. Bloederige mest, vermageren, niet eten en uitdroging kunnen zich onder bepaalde omstandigheden voordoen.
Coccidiose wordt veroorzaakt door coccidien (Eimeria spp). Dit zijn eencellige parasieten, ook wel protozoen, die leven in de darm. Iedere diersoort heeft zijn eigen specifieke soorten Eimeria. Bij de geit zijn er zo’n 17 verschillende Eimeria soorten bekend. Niet alle soorten zijn even schadelijk en er bestaan verschillen waar in de dunne en of dikke darm ze de meeste schade veroorzaken.
De oocysten (eitjes) hebben een hele dikke wand en kunnen gemakkelijk maandenlang overleven in de omgeving. Doordat lammeren de eitjes via de bek opnemen, besmetten ze zich. Een standaard schoonmaakprotocol is vaak niet voldoende om oocysten in de omgeving kwijt te raken. In de darm ontwikkelen de eitjes zich tot volwassen stadia, waarbij de darmcellen worden aangetast. Hoe meer eitjes er van de schadelijke soorten in een korte periode worden opgenomen, des te ernstiger de infectie en de verschijnselen.
Weerstand en infectiedruk moeten in balans zijn
Op ieder geitenbedrijf zijn coccidien en oocysten aanwezig. Alle volwassen dieren scheiden lage aantallen oocysten uit met de mest. Rond lammeren is er een tijdelijke piek in de uitscheiding. Lammeren infecteren zich al als ze enkele dagen oud zijn. Een maand later scheiden ze dan zelf grotere hoeveelheden oocyten uit. Het is erg afhankelijk van de omstandigheden en de weerstand van de dieren in die periode, of opname van oocysten zal leiden tot ziekte en klachten. Een milde blootstelling gedurende een aantal weken, is niet schadelijk, maar zorgt er voor dat lammeren juist immuniteit opbouwen. Zo worden ze met het ouder worden steeds minder gevoelig voor een coccidiose infectie.
Tips ter preventie
Om coccidiose klachten te voorkomen moet de infectiedruk laag en de weerstand hoog zijn. Enkele tips hierbij zijn:
– Voorkom ziekte in de eerste levensweken.
– Ga voor maximale voeropname en groei.
– Vermijd stressfactoren. Plan behandelingen, voerovergangen en verplaatsingen niet tegelijk.
– Vermijd overbezetting.
– Vermijd te grote leeftijdsverschillen binnen groepen.
– Zorg voor een schone water- en voervoorziening van de grond af.
– Houd hokken schoon en droog door voldoende in te strooien.
