Het verstrekken van voldoende goede biest is de eerste en belangrijkste voorwaarde voor een gezonde start van uw jongvee. De regel ‘veel, vlug en vaak’ is algemeen bekend. Maar wist u dat ook als u 4 liter biest met een hoge brix-waarde binnen 6 uur na geboorte aan het kalf geeft, deze biest toch niet goed genoeg kan zijn? Wanneer biest niet hygiënisch is opgevangen, bewaard of verstrekt, is dit van grote invloed op de uiteindelijke hoeveelheid antistoffen die het kalf op neemt. Lees hier hoe een hoog kiemgetal de werking van biest teniet doet.

Minder antistoffen bij hoog kiemgetal

Biestkwaliteit kan in de praktijk gemeten worden met een refractometer. Met behulp van de brix-waarde weet u of er voldoende antistoffen in de biest zitten.

Biest of melk met een hoog kiemgetal bevat te veel bacteriën. Deze moet het kalf onschadelijk maken. De antistoffen in de biest helpen het kalf daarbij. Echter, als antistoffen al in de melk samenklonteren met bacteriën om die onschadelijk te maken, zijn de antistoffen niet meer beschikbaar voor het kalf zelf. De aanwezigheid van bacteriën, verlaagt dus de hoeveelheid antistoffen die het kalf op kan nemen in het bloed.

In biest (of melk) die buiten de koelkast wordt bewaar, verdubbeld iedere 20 minuten het aantal bacteriën.

Geef schone biest

Om deze reden is het heel belangrijk om hygiënisch te werken bij het uitmelken en opslaan van biest. 5 Tips om biestkwaliteit te waarborgen:

1. Let bij uitmelken op vervuiling vanaf de koe (speen, uier, vacht)
2. Gebruik alleen goed gereinigd materiaal. Emmers, gardes, maatbekers, de sonde, fles of speenemmer moet schoon en droog zijn.
3. Bewaar biest in de koelkast of plaats het direct in de vriezer
4. Bewaar biest afgesloten. Vliegen voegen ook veel bacteriën toe.
5. Neem de minimelker ook mee in het onderhoud.

Bij aanhoudende problemen of aanvullende vragen kunt u terecht bij onze jongveespecialisten van het Prominend team.

De afweging om wel of niet te weiden is afhankelijk van diverse factoren. Voor vragen rondom gras en weiden hebben we weidecoaches binnen ons melkvee team. Tijd voor een kennismaking met weidecoach Auke.

Een goed begin is het halve werk zegt men wel eens. Hoe was de start van het weideseizoen?

Het voorjaar was in periodes vrij koud. Hierdoor kwam de grasgroei met horten en stoten op gang. De hergroei van het gras bij de vroege weiders viel daarom ook niet mee. Er moest op tijd geschakeld worden door meer hectares aan te bieden of op stal meer bij te voeren. Waar dit niet is gebeurd waren de weiden te kaal en duurde het lang voordat er weer een weidesnede stond.

Had alleen de temperatuur invloed?

De vele droge periodes zorgen ervoor dat de smakelijkheid van het gras prima is. Vanaf begin juni, gaat het weiden weer wat moeilijker. Het in de bloei geschoten gras werd harder en de kwaliteit liep terug. Na het uitmaaien van de percelen is er op veel plaatsen te weinig water gevallen voor een mooie hergroei.

Welke oplossing raad je aan nu het al langere tijd (vrij) droog is?

Het advies is nu om de koeien in grotere percelen te weiden en het niet helemaal kaal op te laten vreten. Voer ze dus op stal goed bij en beperk de uren weidegang om genoeg grasaanbod te houden. Stuur als het nodig is bij met meer eiwit op stal, het eiwit in het gras valt niet mee en zal pas weer gaan stijgen bij meer regen. Uit vers gras monsters blijkt dat het RE in vers gras momenteel tussen de 170-180RE zit. De hergroei van het gras zit tussen de 40-50 kg DS per ha per dag. Het zal voorlopig dus nog wel een uitdaging blijven om veel vers gras in de koeien te krijgen.

De laatste jaren passen steeds meer veehouders Nieuw Nederlands Weiden toe. Past dat dit seizoen?

Melkveehouders die weiden volgens het principe ‘nieuw Nederlands weiden’ adviseer ik om de percelen wat groter te maken, zodat er meer kans is voor hergroei. Houd dus goed in de gaten of er genoeg gras in de weiden blijft staan. Dit is nodig voor voldoende hergroei. Dan kunnen de koeien voldoende kilogrammen droge stof blijven opnemen.

Veel koeien lopen weer in de wei en ineens staat er een aantal pensverzuring attenties op de mpr. Zijn al deze koeien echt ziek of is er iets anders aan de hand?

Wat zegt een pens verzuring attentie?

Koeien krijgen een “x” (bij MPR voeding van CRV) als het vetpercentage lager is dan het eiwitpercentage én lager is dan 4%. Een laag vetgehalte in de melk kent meerdere oorzaken. Pensverzuring is er daar één van, maar zeker niet de enige. Controleer de attentiekoeien op herkauwactiviteit, voeropname, mestscore en pensvulling. Wanneer deze koesignalen niet afwijkend zijn, zal er een andere verklaring voor de lage vetgehaltes zijn.

Zoals te zien in tabel 1 zijn er veel factoren van invloed op de gehaltes. Het seizoen en het rantsoen zijn net die factoren, waar we de jaarlijks terugkerende dip (figuur 1.) het beste mee kunnen verklaren.

De invloed van het rantsoen op de gehaltes

Vers gras heeft een aantal specifieke eigenschappen. Het rantsoen en de pensfermentatie veranderen daardoor wezenlijk als koeien weiden. Gras bevat een hogere VEM en verteerbaarheid en minder celwanden. Vaak stijgen de liters melk. Zelfs wanneer er dan nog evenveel melkvet wordt geproduceerd, zal dit ook bijdragen aan een lager vetpercentage vanwege het verdunningseffect.

Seizoensinvloed

Ook op de bedrijven die niet weiden zien we gedurende de zomermaanden de laagste gehaltes. Vers gras is dus niet de enige verklaring. Het weideseizoen gaat gepaard met hogere omgevingstemperaturen en toegenomen daglengtes. Een hogere omgevingstemperatuur heeft een drukkend effect op gehaltes. Het vetgehalte wordt als eerst getroffen, gevolgd door het eiwit en uiteindelijk de liters. Wanneer er sprake is van hittestress, kan de totale productie nog verder onderuit gaan.

Laat je niet door de mpr op het verkeerde been zetten. Voorkom onnodige rantsoenwijzigingen ten gevolge van het onterecht vaststellen van pensverzuring. Uw voeradviseur helpt graag bij het verklaren van dalende vetgehaltes en het samen kijken naar de monstername en de koesignalen in de stal.

In de vorige van deze reeks artikelen hebben we stil gestaan bij het verschil tussen diercategorieën rond het werpen en het belang van goede voeding tijdens de dracht. In dit deel besteden we aandacht aan het (verschil) tussen het (bij)voeren van dieren die zogen of melk krijgen.

Gespeende kalveren en lammeren krijgen (op dag 0!) een gecontroleerde hoeveelheid melk toegediend, naast ruw- en krachtvoer. We volgen het gewicht, weten de leeftijd en de (totale) voeropname.

Bij biggen is dat niet het geval. Iedere big heeft een eigen speen, een andere energiebehoefte en een verschillende (bij-)voeropname. Daarnaast is het zo dat het aantal geboren biggen sterk toegenomen is. De biggen zullen de melk dus moeten verdelen. De melkproductie- en voeropnamecapaciteit van een zeug zijn eveneens toegenomen, maar niet in die mate dat ze het ‘alleen’ kan (zie tabel 1).

Tabel 1. Kan de zeug het karwei klaren?

Uit tabel 1 blijkt dat het aantal gespeende biggen sneller toeneemt dan de beschikbare energie per zeug. Biggen zullen daarom bijgevoerd moeten worden. Sowieso ontstaat er vanaf een dag of 10 na de geboorte een verschil tussen wat een big kán opnemen en wat een big van de zeug ‘krijgt’ (zie figuur 2).

Tabel 2. Verschil in energiebehoefte en beschikbaarheid.

Bijvoeren is dus noodzakelijk om verschillende redenen:

• Opheffen van het energietekort
• Trainen van het verterings- en enzymapparaat en het leren kauwen
• Meer biggen aan de uier kunnen houden
• Hoger speengewicht
• Minder kleine biggen
• Uniformere tomen
• Hoger overlevingspercentage voor en na het spenen

Bij Gebrs. Fuite hebben we een breed assortiment producten om bij te voeren. PiggerAppetite is één van deze producten; een zeer smakelijk “opstartvoer”, ook wel “Fruithapje” om biggen snel te leren voedsel op te nemen op een andere plek dan uit de uier van zijn moeder.

Eénmaal gewend om te leren vreten is onze PiggerCream een ideale kant-en-klare melk om (ad-lib) aan zogende biggen bij te voeren.

Aan het woord is Stefan Arends woonachtig in Zwolle met zijn vriendin en zijn kat. Als hobby heeft hij architectuur, hij bezoekt graag steden en plaatsen om te genieten van mooie bouwwerken en natuurlijk terrasjes. Na het VWO en zijn studie Chemische Technologie is begonnen bij Liprovit in Kampen. Eerst via een detacheringsbureau en later in ‘vaste’ dienst.

Waarom ben je bij Liprovit komen werken?

“In eerste instantie ben ik benaderd om mij bezig te houden met UHT-project.  Dit is het proces waarbij (melk-)producten op Ultra Hoge Temperatuur worden bewerkt, gesteriliseerd. Dit is later uitgegroeid tot wat nu een breed assortiment vloeibare- en droge melkproducten is voor meerdere diercategorieën”, aldus een zeer bevlogen Voedingsmiddelentechnoloog.

“Het ondernemerschap, de korte lijnen, het mee mogen denken en beslissen, de vrijheid en de ‘kruisbestuiving’ met de andere bedrijven binnen de Fuitegroep werken bij mij aanstekelijk”, somt Stefan op. “Ik mag en wil experimenteren en risico’s lopen om zo voor onze klanten, onze partners te besparen”. Het ontwikkelen van het FERM-concept is hiervan een mooi voorbeeld.

Drie belangrijke taken.

De werkzaamheden van Stefan bestaan ruwweg uit drie belangrijke delen:

• Het bewaren en controleren van de kwaliteit van alle geleverde producten
• Optimalisatie en ontwikkeling van het productieproces
• Inkoop van speciale grondstoffen, zoals emulgatoren, enzymen, stabilisatoren en dergelijke

Altijd wel wat te doen, zeker nu.

“Vaak ben ik in de fabriek te vinden om de productie en het proces in de gaten te houden. Verder sta ik constant in contact met onze vertegenwoordigers en technische specialisten. Samen tillen we de kwaliteit van onze producten steeds op een hoger niveau. Onze fabrieken zijn food grade ook al maken we diervoeders. Dat komt omdat we in onze fabrieken ook halffabricaten voor humane consumptie maken. Dit legt de lat voor ons extra hoog. Uiteindelijk verschillen de kwaliteitseisen voor onze voeders niet van die van voedsel. In de milkshakes, de flurry’s en het softijs die we morgen kopen, kunnen ingrediënten zitten uit onze fabriek, geweldig toch!?“

Technisch hoogstandje

Met gepaste trots noemt Stefan de vloeibare melken voor kalveren en biggen een ‘technisch hoogstandje’. Het ontwikkelen van een nieuw product duurt soms jaren. Ook de productie van de Prominend (voor de kalveren en lammeren) en de Pigger Cream (biggen) ging niet zonder slag of stoot.

“Op bedrijven moet poeder nog worden aangemaakt met water. Dat kost tijd, geeft risico op bederf en vervuiling als de waterkwaliteit niet op orde is”, aldus Stefan. In zo’n geval is de Pigger Cream een uitstekend alternatief. “Onze PiggerCream is kant-en-klaar, bevat een hoog percentage droge stof (35%),  bevat alle noodzakelijke voedingsstoffen, is steriel, homogeen, bespaart arbeid en we hebben een apparaat ontwikkeld om het adlib te kunnen voeren, de PiggerFeeder”, somt Stefan onafgebroken op.

Uitdagingen

“Mijn grootste uitdaging is om een verdere efficiëntieslag door te voeren. Lager energieverbruik, minder afval- en reststromen, met een gelijkblijvende of liever nog betere kwaliteit. Besparing voor ons is winst voor de boer”, besluit Stefan.

Aanvullend voer ter vervanging of aanvulling van biest. Wanneer de hoeveelheid biest ontoereikend of van te lage kwaliteit is biedt Prominend Colostrum de uitkomst.

Goede biest noodzakelijk voor goede (jeugd)groei

Biestkwaliteit kan in de praktijk gemakkelijk gemeten worden met een refractometer. Daardoor weet u of er voldoende antistoffen in de biest zitten. Het komt in de praktijk regelmatig voor dat een koe wel voldoende biest heeft maar dat deze van een te lage kwaliteit blijkt te zijn. Op ons biestprotocol kunt u eenvoudig aflezen welke kwaliteit biest u in handen heeft. Vraag het biest protocol aan. 

Wat kan ik doen bij onvoldoende biest of biest van te lage kwaliteit?

Prominend colostrum is een ziektevrije ingedroogde koebiest met gegarandeerde kwaliteit verrijkt met ei-antistoffen. Prominend Colostrum kan de Brix-waarde aanzienlijk verhogen en ondersteund de weerstand van het pasgeboren kalf. Het dient te worden opgelost in warme biestmelk of warm water.

Hoe verstrek ik Prominend Colostrum?

Product eigenschappen van Prominend Colostrum:

• Gegarandeerde immunoglobulines
• Vrij van besmettelijke ziekten

Product voordelen:

• Verbetert biest kwaliteit
• Ondersteunt in geval van biest tekorten

Wist u dat de Prominend Colostrum ook ingezet kan worden voor (geiten) lammeren? 

Veel biest van een goede kwaliteit? Vries het in!

Biest ontdooien is een tijdrovende klus. Toch is het belangrijk dat elk kalf voldoende biest van een goede kwaliteit binnenkrijgt.  Helaas heeft niet elke koe voldoende biest. Het is verstandig om overtollige biest in te vriezen. Ontdooien met een speciale biestzak gaat sneller en eenvoudiger dan bij ontdooien in een plastic fles. Handig om te weten omdat op veel bedrijven in de komende weken een afkalfpiek verwacht wordt.  Meer informatie over onze biestzakken is hier te vinden. 

Biest ontdooien is een tijdrovende klus. Toch is het belangrijk dat elk kalf voldoende biest van een goede kwaliteit binnenkrijgt.  Helaas heeft niet elke koe voldoende biest. Het is verstandig om overtollige biest in te vriezen. Ontdooien met een speciale biestzak gaat sneller en eenvoudiger dan bij ontdooien in een plastic fles. Handig om te weten omdat op veel bedrijven in de komende weken een afkalfpiek verwacht wordt. 

Hoe kan ik biest op een handige manier bewaren?

Biest kan vier dagen in de koelkast bewaard worden. Daarna kan het prima in de diepvries bewaard worden. Wij raden aan om hiervoor een biestzak te gebruiken. Bepaal voor invriezen de BRIX waarde zodat deze op de zak genoteerd kan worden. Schrijf ook de datum van invriezen op de zak.

Wat zijn de voordelen van de biestzak?

Een plastic zak die gebruikt kan worden om biest in te bewaren is:

• eenvoudig af te sluiten
• stevig dus niet snel lek bij ontdooien
• stapelbaar dus ruimtebesparend in de diepvries
• groot qua oppervlakte dus eenvoudig en sneller te ontdooien

Hoe warm ik de biest op de juiste manier op?

Neem de tijd voor het opwarmen. Als het water te warm wordt beschadigen de eiwitten in de biest. Gebruik hiervoor bijvoorbeeld een kalvermelk verwarmer. Een plastic zak heeft meer oppervlakte dan een fles. Opwarmen zal dus sneller gaan.

Hoe kom ik aan de plastic zakken?

Wij hebben deze biestzakken standaard in ons assortiment. U kunt uw jongvee adviseur er ook naar vragen. Die heeft ze standaard in de auto.

Hoe bepaal ik de biestkwaliteit?

Meer informatie over het gebruik van de refractometer is hier te vinden. Het is natuurlijk ook mogelijk om een biestprotocol aan te vragen.

Binnenkort is het weer zover: de dag van het schaap.

Zaterdag 11 juni is de Dag van het Schaap in Ermelo, de enige vakbeurs voor de Nederlandse schapenhouderij. Uiteraard nemen wij ook deel aan deze dag. Graag ontmoeten wij u bij onze stand!

De Dag van het Schaap heeft een uitgebreid programma: 35 schapenrassen als rassenpresentatie, tientallen standhouders met hun producten, keuringen, lamsvlees, het NK schapen scheren, tal van workshops, lezingen, een wolplein, keuring van schapenkaas, verkiezing van het Mooiste Schaap van Nederland, demo’s en workshops met werkhonden, kinderprogramma, een apart programma met geiten, thema wolfwering plus nog  veel meer. Dit jaar ook enkele primeurs! Volg de Dag van het Schaap op Facebook en / of de website www.dagvanhetschaap.nl

In de stand van Fuite staat een kopje koffie voor u klaar.

Benieuwd naar ons schapen / lammeren assortiment? Meer informatie is hier te vinden! 

De vetgehaltes dalen nu weer bij bedrijven waar weidegang wordt toegepast. Zó beperkt u de daling van uw gehaltes.

Vetgehalte daalt bij vers gras in rantsoen

Het is een vast patroon: mid winter zijn de gehaltes het hoogst en in de lente beginnen ze weer te zakken. Zeker wanneer er weer vers gras in het rantsoen komt, daalt het vet gehalte hard. Ook het eiwit percentage in de melk daalt richting de zomer. Eiwit daalt echter minder sterk vergeleken met het vetpercentage. Dit kunt u goed zien in onderstaande grafiek van het vet- en eiwit % door het jaar heen.

Oorzaken voor daling van gehalten

De seizoensgebonden daling van gehalten richting zomer heeft meerdere oorzaken:

• Verdunning doordat de liters stijgen (lente)
• Voeropname daling door temperatuur stijging (zomer)
• Andere vet-samenstelling van vers gras en graskuil

Blad van gras bevat een waslaagje. Het vet in dit waslaagje heeft een andere samenstelling dan het vet in graskuil. Het vet van vers gras remt de melkvetvorming in het uier van de koe. Wanneer hetzelfde gras geconserveerd wordt verandert de vetsamenstelling. Daardoor zal het melkvetpercentage stijgen wanneer vers gras wordt vervangen door graskuil.

Wat kan ik er aan doen?

De daling van de gehaltes is niet geheel te voorkomen. Pas wanneer de temperatuur daalt  in de herfst en er geen vers gras meer in het rantsoen zit zullen de gehaltes weer stijgen.

Wel kan met voer en management de daling beperkt worden. Zó doet u dat:

• Voorkom broei aan het voerhek en schuif meerdere malen per dag aan
• Beperk hittestress
• Verstrek goede energie voor de vorming van melkvet aan uw koeien. Bijvoorbeeld door:
  • Krachtvoersoort LipoPro
  • Pensbestendig vet in het basisrantsoen

Wilt u graag meer tips? Onze adviseurs helpen u graag verder!