Om ook volgend jaar weer te kunnen profiteren van een optimale grasproductie is het verstandig om nu het grasland winterklaar te maken.

• Zorg voor een goede grashoogte
  Met een grashoogte van circa 10 centimeter voorkom je vorstschade en verstikking van het gras. Het gras komt goed de winter uit en dit levert je volgend voorjaar een voorsprong op. Je kunt hiervoor je weides uitmaaien of na de laatste weideronde het gras bloten. De inzet van schapen is ook een optie maar let er wel op dat de schapen de weide niet te kaal grazen.

• Optimaliseer de graskuil van je laatste snede
  Heb je nog een volledige snede gras? Dan kun je met extra aandacht deze snede prima inkuilen. Najaarsgras bevat veel eiwit en weinig suiker. Bovendien wordt het gras minder goed droog waardoor grond of mestdeeltjes aan het gewas plakken. Hierdoor gaan slechte bacteriën mee de kuil in en veroorzaken problemen zoals ammoniak en boterzuur. Met een snelle conservering kun je dit voorkomen. Door een conserveringsmiddel te gebruiken wordt razendsnel melkzuur aan gemaakt zodat de pH daalt en de graskuil snel conserveert. Klik hier voor meer informatie over inkuilmiddelen.

• Controleer nu de drainage voor een vroege opstart in 2021
  Zorg voor een goede ontwatering. Zijn alle watergangen open en loopt de drainage door? Door een goede ontwatering van je percelen kun je in het voorjaar vroeg bemesten, warmt de bodem sneller op en is er voldoende zuurstof voor wortelgroei. Nu actief mollen bestrijden draagt ook bij aan een goede start in 2021. Direct na de laatste snede is tevens het optimale moment om een onderhoudsbekalking op je grasland toe te passen, omdat de draagkracht het dan vaak nog toelaat.

• Doe een laatste grascheck
  Je hebt nu nog de kans om ruwbeemd en muur aan te pakken met de wiedeg. De kale plekken die hierdoor ontstaan moeten direct ingezaaid worden. Dit voorkomt dat onkruiden en ongewenste grassen toe slaan in je weides. Doorzaaien is hiervoor de perfecte methode. Kies voor een graszaadmengsel dat bij een lage bodemtemperatuur snel kiemt en goed vestigt.

In april viel zeer weinig neerslag en was de temperatuur hoog. Ook mei was zeer droog en zonnig, waardoor er prima ingekuild kon worden. Het gevolg was wel dat de grasgroei op veel plekken stil kwam te staan.  Met name op de zandgronden in Oost en Zuid Nederland is er weinig gras gegroeid.

In juni was het warm en zonnig, waardoor er prima gekuild kon worden. Er viel wel weer een normale hoeveelheid regen, waardoor de grasgroei weer op gang kwam.

Tabel 1: voederwaarde voorjaars – en zomerkuilen 2020

Broei en pensverzuring liggen op de loer!

Het zeer zonnige droge weer heeft er toe geleid dat de graskuilen zeer droog zijn (zie tabel 1). Deze kuilen zijn dan ook erg broeigevoelig. Daarnaast bevatten deze kuilen extreem veel suikers, een laag Ruw Eiwitgehalte en een zeer laag P-gehalte (t.o.v. voorgaande jaren)! Het gevolg is dat het risico op pensverzuring groot is. Door het droge zonnige weer zijn de kuilen van juni en juli minder goed verteerbaar, wat zich uit in een lagere VEM!

Zeer lage P-gehalten!

Door het droge weer in april en mei zijn zowel de P-gehalten van de eerste als van de tweede snede extreem laag! Normaal bevatten deze graskuilen 3,8 – 4,0 gram P/kg DS. Fosfor is een onmisbaar element voor gezonde geiten met een goede melkproductie. Ook is fosfor zeer belangrijk voor een goede penswerking. De geitenvoeders van Gebrs. Fuite zijn afgestemd op de behoeftes van uw geiten! Deze bevatten voldoende fosfor om de fosforvoorziening van uw geiten goed op pijl te houden.

In het najaar is het vaak een uitdaging om het gras voldoende droog te krijgen. Daarnaast bevat herfstgras vaak veel eiwit. Om dit eiwit goed te kunnen benutten is een snelle conservering gewenst. 

Natte suikerarme graskuilen hebben een hoge buffercapaciteit: er moet meer zuur aangemaakt worden om de pH voldoende te verlagen in de kuil. Een lage pH is namelijk noodzakelijk om een kuil met een lager drogestofpercentage te stabiliseren. Pioneer 1188 bevat maar liefst zes verschillende stammen melkzuurbacteriën. Dit zorgt voor een snelle pH-daling door de vorming van melkzuur. Deze snelle pH-daling zorgt ervoor dat minder ammoniak ontstaat door eiwitafbraak. Ammoniak heeft een negatief effect op de smakelijkheid van de kuil.

Werking van 1188:

• verbetert de kuilkwaliteit
• minder inkuilverliezen en minder boterzuur
• betere opname en meer melk
• hoger eiwitgehalte
• positief effect op DVE

Ons volledige assortiment inkuilmiddelen is hier te vinden. 

Koeien die afkalven in de herfst hebben de grootste kans om cysteuze eierstokken te krijgen. Koeien met deze aandoening worden gemiddeld 20 tot 30 dagen later drachtig. Dit leidt onvermijdelijk tot een langere tussenkalftijd, maar ook behandelkosten. De laatste jaren zien we in Nederland een toename in het aantal koeien met cystes op de eierstokken.

Cystes komen veel voor bij hoogproductieve koppels. Tussen de 6 en 30% van de koeien wordt gediagnosticeerd met cystes. Binnen de 60 dagen na afkalven kunnen koeien zelf herstellen van zo’n cyste, daarna wordt de kans op spontaan herstel echter veel kleiner.

Wat is het?

Een follikel (eiblaas) wordt cysteus als ovulatie (de eisprong) faalt en het ei dus op de eierstok blijft zitten. De follikels groeien door en worden heel groot. De koeien worden niet tochtig of juist nymfomaan (heel vaak en overdreven tochtig). Zolang het cysteuze eitje hormonen blijft uitscheiden remt ze de normale cyclus en wordt de koe dus niet drachtig.

Hoe komt het?

Een groot energietekort in de periode na afkalven is de grootste risicofactor voor cysteuze eierstokken. Signaalstoffen die vrijkomen bij energietekort hebben een negatieve invloed op de hormoonafgifte in de hersenen. Deze stoffen kunnen ook direct slecht zijn voor de eicellen. Een goed afgestemd droogstands en opstart rantsoen is essentieel in het voorkomen van een te diepe negatieve energiebalans.

Uit onderzoek blijkt dat de meeste diagnoses gesteld worden in de winter. Deze koeien hebben in de herfst gekalfd. Van nature zijn koeien in deze periode met kortere dagen en lange nachten minder vruchtbaar. Dit heeft met name te maken met licht. Goede verlichting in uw stal kan bijdragen aan een betere vruchtbaarheid.

Een aantal tips:

• Probeer stress rondom de droogstand en de opstart zoveel mogelijk te voorkomen. Rustige omgang met de dieren.
• Voorkom een te diepe negatieve energiebalans door het aanbieden van een passend glucogeen dieet voor verse koeien. Onze adviseurs kunnen u helpen in de afstemming van het rantsoen.
• Zorg  dat er een goede verlichting is in de stal.

In 2018 is het bedrijf van Jeroen Leferink (40) en Sandra Oldeheuvel (32) naar Friesland verplaatst i.v.m. uitbreiding van Natura 2000. Samen met hun kinderen Luke (4) en Lauren (1,5) wonen ze nu in het Friese Oldeberkoop. Op de oude locatie in Rossum werden in maatschap met Leferink sr. een 60 koeien gemolken. Aanleiding voor de verplaatsing was de wens om richting de toekomst een gezond familiebedrijf te ontwikkelen voor de volgende generatie. Momenteel is er 39,5 ha grasland in gebruik en 5,5 ha mais. Ook wordt 4 ha mais aangekocht. Er  worden 105 koeien gemolken en er zijn 50 stuks jongvee op het bedrijf.

Biestkwaliteit staat of valt met rantsoen droge koeien

Via via kwam erve Leferink in contact met Anita van der Molen. Zij is jongvee opfok specialist voor Prominend, het jongvee concept van Gebrs. Fuite. De ziektedruk onder de kalveren was heel hoog  Een van de dingen waar Anita toen mee is begonnen was het bepalen van de biestkwaliteit. Deze bleek onvoldoende evenals de hoeveelheid biest na afkalven. Dit gaf aanleiding om het droogstandsrantsoen onder handen te nemen. Anita heeft toen collega Martin Brandsma, melkvee specialist bij Gebrs. Fuite, ingeschakeld. Jeroen; “zonder iets te rekenen gaf hij aan dat er meer stro in het rantsoen van de droge koeien moest, hij zag het meteen aan de koeien en kon het opmaken uit ons verhaal”.

Erve Leferink; “in alles is te zien op welk moment we van Fuite zijn gaan voeren”

Na de aanpassingen van het droge koeien rantsoen is Martin ook langs de melkkoeien gegaan. Die waren aan de schrale kant. “Onze oude voeradviseur adviseerde ons om de oude kuil die nog in het land zat weg te doen.  We hebben deze kuil met Fuite wel opgevoerd en molken toen 33 liter stelt Jeroen”. “De vruchtbaarheid en de klauwgezondheid stonden al een poos onder druk bij ons melkvee. Dat gaat nu stukken beter wat resulteert in meer werkplezier en meer melk!” vertelt Jeroen. “Onze dierenarts heeft al meerdere keren aangegeven, dat ze in alles kan zien wanneer wij zijn overgestapt” vult Sandra aan. Inmiddels melkt vof Leferink 105 koeien 2x daags wat resulteert in een rollend jaargemiddelde van 10.170 kg melk met 4,41 vet en 3,51 eiwit. Een jaar geleden was dat 9.700 kg melk met 4,28 vet en 3,53 eiwit. De TKT is gedaald van 425 in 2019 naar 401.

Starten met toepassen van Nieuw Nederlands weiden; praktijk is weerbarstig

Afgelopen voorjaar hebben we samen met Martin plannen gemaakt om de eerste snee te maaien en daarna te gaan beweiden. Wij hadden een ruwvoertekort door de droogte van afgelopen jaar. We hebben het plan zo opgezet dat we konden gaan weiden volgens het Nieuw Nederlands Weiden Systeem. “De verkaveling ligt hier super om dat toe te passen” aldus Martin, die de opleiding van Weide Coach nagenoeg heeft afgerond. Door de droogte na de eerste snee zijn de koeien een week langer op stal gehouden en is daarna begonnen met weiden. Na een week kwam er weer regen en toen kon het beweidingsplan wel weer aan de kant worden gedaan omdat het gras zo snel groeide dat de koeien het niet bij konden houden. Het plan werd aangepast. Er werden percelen tussenuit gemaaid en er werd geweid op percelen waar het gras eigenlijk al te lang werd. Deze percelen werden daarna gemaaid en in balen gezet voor jongvee. “Daarna ging het weiden goed en konden we goed gras in de koeien krijgen.” vertelt Jeroen.

Koeien goed op de melk door vers gras optimaal te benutten

Inmiddels zijn de weidedagen behaald en met de huidige weersvoorspellingen komen de koeien waarschijnlijk binnenkort weer volledig op stal. Het plan is door het jaar heen meerdere keren aangepast om het gras zo goed mogelijk te benutten en de koeien goed op productie te houden. “Met de Pens Stabiel en de Bezetkern konden we de koeien met volop weidegang toch goed op de melk houden, we molken in juli boven de 34 liter en een BSK van 51”. Ook de verse koeien blijven goed in conditie wat zich uit in een betere vruchtbaarheid.

WINTERASSORTIMENT DAAROP AANGEPAST

In april viel zeer weinig neerslag en de temperatuur was hoog. Ook mei kenmerkte zich als  zeer droog en zonnig, waardoor er prima ingekuild kon worden. Het gevolg was wel dat de grasgroei op veel plekken stil kwam te staan.  Met name op de zandgronden in Oost en Zuid Nederland is er weinig gras gegroeid.

In juni was het warm en zonnig, waardoor er prima gekuild kon worden. Er viel wel weer een normale hoeveelheid regen, waardoor de grasgroei weer op gang kwam.

Tabel 1: voederwaarde voorjaars – en zomerkuilen 2020

Broei en pensverzuring liggen op de loer!

Het zeer zonnige droge weer heeft er toe geleid dat de graskuilen zeer droog zijn (zie tabel 1). Deze kuilen zijn erg broeigevoelig. Daarnaast bevatten de eerste kuilen extreem veel suikers, een laag Ruw Eiwitgehalte en een zeer laag P-gehalte (t.o.v. voorgaande jaren)! Het gevolg is dat het risico op pensverzuring groot is. Door het droge zonnige weer zijn de kuilen van juni en juli minder goed verteerbaar, wat zich uit in een lagere VEM!

Zeer lage P-gehalten!

Door het droge weer in april en mei zijn  de P-gehalten van de eerste en de tweede snede extreem laag! Normaal bevatten deze graskuilen 3,8 – 4,0 gram P/kg DS. Dit verdient extra aandacht, aangezien P een onmisbaar element is voor gezonde koeien met een goede melkproductie. P is ook zeer belangrijk voor een goede penswerking.

Winterassortiment aangepast

In het winterassortiment wordt rekening gehouden met de samenstelling van de graskuilen van dit jaar. Dit betekent dat de snelheid en het P-gehalte een aandachtspunt zijn. Bij een aantal startvoeders zijn de P- gehalten verhoogd, zodat de verse koeien gezond veel melk kunnen produceren.

Actie Winter

De samenstelling van de Actie Winter is specifiek afgestemd op de samenstelling van de graskuilen van dit jaar. Dit betekent dat Actie Winter dit jaar meer rustige energie en extra penseiwit bevat zodat de pensbacteriën goed de suikers kunnen omzetten in energie en eiwit voor melkproductie. Daarnaast bevat Actie Winter extra P om de koeien goed gezond te houden, zodat ze veel melk kunnen blijven produceren.

Winter- of virusdiarree speelt de laatste weken weer op. Een typische uitbraak begint bij een gedeelte van de koppel met heftige diarree gecombineerd met koorts en een forse daling in melkproductie.

Dit virus is verantwoordelijk voor winterdiarree bij volwassen melkkoeien. Doordat het virus slecht bestand is tegen UV straling, die met name in de zomer sterk is, worden van oudsher de meeste uitbraken in de winter gevonden. We zien een plotseling heftige uitbraak van waterige, soms bloederige diarree en een snelle verspreiding door de hele koppel. De diarree gaat gepaard met een flinke daling in de melkproductie (10 tot 20 liter per koe), meestal koorts en afname van de eetlust.

Andere oorzaken uitsluiten

Helaas is er in Nederland geen test beschikbaar om het virus aan te tonen bij volwassen runderen waardoor de diagnose altijd op basis van waarschijnlijkheid gesteld moet worden. Hiervoor dienen andere oorzaken van diarree te worden uitgesloten zoals BVD, Schmallenberg virus, Salmonella, maagdarmworminfecties of voerfouten. Hoe kunt u zelf onderscheid maken?

• Neem van dieren met dunne mest direct de temperatuur op. Dieren met virusdiarree hebben meestal koorts.
• Noteer welke dieren dunne mest hebben of merk ze met een merkstift om het verloop beter te kunnen monitoren.

Geen behandeling beschikbaar

Winterdiarree verdwijnt vanzelf binnen twee of drie weken. De melkproductie komt bij sommige dieren echter niet meer op het oude niveau. Er is geen duidelijke behandeling voor winterdiarree beschikbaar. Koortsremmers kunnen bijdragen om de koeien aan het vreten te houden.

Overleg met uw voeradviseur om mogelijke oorzaken van diarree uit te sluiten en een plan van aanpak op te stellen om een snel herstel in de hand te werken.

Aanleiding voor het onderzoek

Varkens Innovatie Centrum (VIC) Sterksel heeft in opdracht van Liprovit binnen de Proeftuin Varkenshouderij de Pigger Feeder getest op gebruikservaringen. De Pigger Feeder is een feeder om kant-en-klare melk in kraamhokken aan biggen te kunnen verstrekken, met behoud van hygiëne en kwaliteit van de melk. De melk wordt aangeleverd in vacuüm zakken en door de dierverzorger bevestigd in de feeder, waarna deze direct gebruikt kan worden. Daarnaast wordt er droogvoer in de feeder verstrekt.

Opzet van de proef

De Pigger Feeder is getest in de periode januari tot en met maart 2017. Er zijn 2 feeders (4 tomen) getest. De Pigger Feeder is in de hokafscheiding (ter hoogte van de kop van de zeug) tussen twee kraamhokken geplaatst met daarin een plastic zak met 10 liter Pigger Cream. Biggen van twee zeugen kunnen na de biestperiode via een nippel de kant-en-klare Pigger Cream opnemen. Vanaf dag 2 na werpen is, indien nog geen melk gedronken was uit de feeder, door middel van het induwen van de nippel een klein beetje melk in het trogje gelaten ca. 50 ml. Vanaf dag 4 was dagelijks melk beschikbaar in het trogje en hoefde de nippel niet schoongemaakt te worden.

Randvoorwaarden test:

• UHT-melk is geleverd door Liprovit BV;
• De overige voeders zoals standaard op VIC Sterksel;
• Er zijn alleen gebruikservaringen genoteerd; geen dierprestaties of
vergelijking gemaakt met andere systemen.

Waarnemingen

Per feeder is dagelijks beoordeeld:
• Bevuiling vloer rond feeder van 1 (=ernstig bevuild) tot 4 (=geen bevuiling);
• Melk in trogje ja/nee;
• Bevuiling trogje van 1 (=ernstig bevuild) tot 4 (=geen bevuiling);
• Trog schoongemaakt ja/nee. Indien ja; reinigbaarheid van 1 (=slecht) tot 4 (zeer goed);
• Bij installatie en eind van de lactatie is gelet op: stevigheid; gemak van plaatsen; gemak van zak erin doen; beoordeling bij het plaatsen.

Bevindingen

• Het plaatsen van de Pigger Feeder is eenvoudig;
• Het activeren van de melk is eenvoudig;
• Tijdens de test stond er vanaf dag vier alle dagen melk in het trogje totdat de zak met melk leeg was;
• De plastic zak met melk was leeg tussen dag 15 en 19;
• De reinheid van de trog en vloer is goed;
• De Pigger Feeder is gemakkelijk schoon te maken;
• Het gebruik van de Pigger Feeder zorgt voor arbeidsverlichting.

Interessante toepassingsmogelijkheden

• Voordelen van hogere kunstmelk- en voeropname voor spenen zijn mogelijk zichtbaar in de periode na het spenen en de vleesvarkensfase.
• De biggen hebben 24/7 beschikking over voeding. Onbekend is wat het exacte voordeel van de Pigger hierop is, maar literatuur wijst uit dat dit positief kan zijn.

Het hele onderzoek is hier te vinden. 

Geen vaste voermomenten 3 of 4 keer per dag maar de zeug kan vreten wanneer ze wil. De uitgebalanceerde samenstelling zorgt dat het complete uierpakket gevuld is. Ook de biggen aan de achterste helft van de uier kunnen goed mee komen.

“Een hogere voeropname resulteert in een betere melkproductie”

Het was Henk Schenk sr. die midden jaren tachtig de eerste zeugen ging houden. Een opmerkelijke keuze voor iemand die toentertijd werkzaam was in de bouw. “Mijn ouders hielden ook altijd wel een varken dus het zit misschien toch wel in de aard van het beestje” lacht Henk. Toen het aantal zeugen werd uitgebreid naar 450 werd ook een Fancom voer systeem geïnstalleerd zodat het werk rond gezet kan worden zonder vreemde arbeid in te huren. In Aalten houden vader en zoon Martijn Schenk inmiddels 460 zeugen met voornamelijk Topigs 50 genetica.

“Hogere voer opname is terug te zien in de uniformiteit van de toom”

Mts. Schenk werkt inmiddels twee jaar met het Fancom voersysteem. Dit houdt in dat de zeug naar behoefte voer kan opnemen. Als ze met haar neus tegen een balletje duwt krijgt ze een vooraf ingestelde hoeveelheid voer in haar bak. “Sinds we werken met dit systeem krijg ik tot wel 9 kg voer in een zeug” vertelt Martijn. Het systeem werkt eenvoudig en de voeropname per zeug is eenvoudig te controleren. “In overleg met varkens specialist Alfons Vrijkorte hebben we een lacto voer samengesteld. Dit is zeer smakelijk zodat de opname hoog is. Ook zorgt het voor een stukje rust in de afdelingen. Geen vaste voermomenten 3 of 4 keer per dag maar de zeug kan vreten wanneer ze wil. De uitgebalanceerde samenstelling zorgt dat het complete uierpakket gevuld is. Ook de biggen aan de achterste helft van de uier kunnen goed mee komen. Dat zie ik terug in de uniformiteit van de biggen”. Nadelen van het systeem zijn de aanschafkosten en de onderhoudsgevoeligheid. Ook moeten jonge zeugen het systeem eerst leren kennen. “En ja, door de hogere voeropname moet die gele bulkauto vaker komen” vervolgt Martijn met een knipoog naar Alfons.

Voeraanbod af te stemmen op lactatie curve

Als de zeugen in de kraamstal komen krijgen ze eerst een pre lacto voer. Na het biggen wordt overgestapt naar lacto voer en kan de voerverstrekking afgestemd worden op het aantal dagen in lactatie. Alfons komt regelmatig langs en beheerst de samenstelling van ons lacto voer tot in de puntjes. “We kunnen dus voeren voor een maximale melkproductie zonder dat we over het randje gaan met teveel melk”. Vader en zoon zijn beide dan ook veel in de stal te vinden. “Als ik alle biggen bij de zeug weet te houden, ja dat is waar ik van geniet” stelt senior.

Voldoende, goede biest bepalend voor succesvolle opfok

De melkproductie van uw zeug begint al vóór de geboorte, met het produceren van het belangrijkste voedsel dat een big ooit zal krijgen: biest. Bij veel dieren wordt de kwaliteit van de biest gemeten. Ook krijgen ze een minimale hoeveelheid biest toegediend, denk maar aan kalfjes en lammetjes. Bij zeugen werkt dat niet zo: het is maar ‘afwachten’ hoeveel én wanneer iedere big biest krijgt. Van groot belang dus dat uw zeugen voldoende biest beschikbaar hebben.

Hoogwaardig zeugenvoer voor probleemloze start biggen

Goed kraamstalmanagement is onontbeerlijk voor een probleemloze biggen opfok. Zeugen voeding speelt daarin een essentiële rol. Enkele aandachtspunten kort na het biggen:

• zorg voor een probleemloze overgang van (hoog-)dragend naar lacterend
• controleer de mest, deze dient smeuïg te zijn
• zorg voor een comfortabele zijligging van de zeug
• zorg voor evenwichtige verdeling van biest en melk over de uier

Magere koeien of koeien die veel afvallen hebben een grotere kans om kreupel te worden. Hoe kan dat? En wat is de ideale conditie?

In de klauw van de koe zit een vetkussentje. Dit zorgt voor verdeling van het gewicht, demping en bescherming in de klauw. Wanneer een koe afvalt, wordt óók dit vetkussentje dunner. Als gevolg daarvan wordt een koe gevoeliger voor klauwproblemen zoals zoolzweren en wittelijn-defecten.

Ideaal is een conditiescore van 3 á 3,5 voor afkalven. Wanneer het conditieverval beperkt kan worden tot 0,5 punt, kan wel tot 8% van de kreupelheden voorkomen worden. Daarnaast toont onderzoek aan dat koeien met een conditiescore lager dan 2 duidelijk meer kans hebben op kreupelheden.

Tips voor goede klauwgezondheid:

• Zorg voor niet té vette koeien bij droogzetten; conditiescore 3 á 3,5 is het streven
• Bekap alle koeien voor het droogzetten
• Waarborg goede voeropname in de droogstand en bij de verse koeien
  • Dagelijks vers, smakelijk voer
  • Voldoende vreetplaatsen
  • Voldoende drinkplaatsen
• Zorg voor een geleidelijke overgang van droogstand naar lactatie