Dit is het eerste artikel in een reeks over het voorbereiden van biggen om gespeend te worden. Hierin gaan we als eerste in op het belang van voldoende biest en de vergelijking met andere landbouwhuisdieren.

Uit eigen onderzoek door Fuite is gebleken dat bij professionele zeugenbedrijven biggen worden geboren met een gemiddeld geboortegewicht van 1,35 kg. Dit hangt natuurlijk van veel factoren af, zoals ras, voer(schema en –soort), maar één van de belangrijkste factoren is het totaal aantal geboren biggen. Een vuistregel om het gemiddelde geboortegewicht (in kilo’s) uit te rekenen is: het aantal totaal geboren biggen + 5 delen door het aantal totaal geboren biggen. Bijvoorbeeld: bij een toom van 15 biggen is het gemiddelde gewicht (15 + 5) / 15 = 20 / 15 = 1,33 kg en bij een toom van 20 biggen (20 + 5) / 20 = 1,25 kg. Door biggen te wegen is met deze rekensom een goed beeld te krijgen of de biggen relatief te licht zijn.(Bron:GDD).

Bij een goede biest- en dito melkopname is het gemiddelde geboortegewicht na een week verdubbeld (naar 2,7 kg dus). Ook deze toename is uiteraard weer van veel factoren afhankelijk, zie figuur 1. “Net niet” kan niet meer stelt Alfons Vrijkorte, onze nutritionist varkens.  “Op de boer zag ik zeugen met een half gevuld uierpakket. Reden te meer om een Lacto voer te ontwikkelen dat zorgt voor een volledig gevuld uier”.

Grote verschillen tussen spenen

Veel jonge dieren worden op dag 0 “gespeend”, denk maar aan kalveren en (geiten-)lammeren. Dat betekent niet dat ze geen melk (zuivel) meer krijgen, maar ze worden (direct) na de geboorte apart van hun moeder gehouden. Dat betekent, als het goed is, dat er controle is op de biestgift-/opname én eventueel ook de biestkwaliteit. Ieder individueel dier krijgt een (minimale) hoeveelheid biest van een bepaalde gecontroleerde kwaliteit.

Biggen bij de zeug hebben we die ‘luxe’ situatie niet:

• Een kalf wordt (meestal) als éénling geboren en heeft de keuze uit 4(!) spenen. Een big wordt met 14(?) brusjes geboren en heeft hooguit 1 speen ter beschikking.
• Biestkwaliteit bij koeien is (goed) te controleren, bij zeugen niet/nauwelijks/is geen doen en varieert per ‘kwartier’ sterk.
• Kalveren hebben ‘maar’ 5 á 6 liter biest nodig. Bij een geboortegewicht van 40 kg is dat 12,5% van hun lichaamsgewicht. Biggen hebben minimaal 250 cc biest nodig, dat is 18,5% oftewel 50% meer.

Alleen controle achteraf (via een immunocrietbepaling) kan vaststellen of een big voldoende biest (lees: antistoffen) heeft binnengekregen, maar dan kan ‘het kwaad’ al geschied zijn en die situatie is onomkeerbaar. In het volgende artikel gaan we verder in op de overeenkomsten en verschillen tussen de diersoorten.

Het is alweer bijna twaalf jaar geleden dat Bert voor het eerst met een bulkauto van Fuite over de Nederlandse wegen reed. Bert woont met zijn gezin al jaren in Genemuiden dus Gebrs. Fuite was bij hen al bekend. Als tiener was Bert wel werkzaam op een boerderij maar zelf is hij niet afkomstig uit een boerengezin. 

Chauffeur bij een bedrijf in je eigen woonplaats; een logische keus, toch?

“Ik ben begonnen als chauffeur in stukgoed artikelen maar ik was opzoek naar iets totaal anders. Wel als chauffeur natuurlijk maar ik wilde niet langer afhankelijk zijn van los- en laadtijden” vertelt Bert. “Bovendien rijd ik tegenwoordig vooral in plattelandsgebieden. Dat maakt je heel bewust van de seizoenen. Straks zie je weer boeren mest uitrijden of gras maaien bijvoorbeeld. Nee, de randstad die mis ik voor geen meter. Na twaalf jaar ga ik nog steeds fluitend naar het werk en zingend weer naar huis. Trouwens Fuite heeft een jong wagenpark. Mijn auto staat op de lijst dus hopelijk rijd ik in de loop van het jaar in een FH, dan zing ik vast nog wel harder”.

Hoe ervaar je het om (mede) het visitekaartje van Fuite te zijn?

“Korte lijnen spreken me erg aan. Veel adressen waar ik kom zijn al jarenlang klant. Je weet dus van te voren al wat je te wachten staat” zegt Bert.  “Bijvoorbeeld: hoe kun je op de handigste manier het erf oprijden, de locatie van de silo enz. Maar je weet ook waar de vulkoeken zo groot zijn als een frisbee. En dat je bekend bent op adressen is ook wel eens handig bij de volgorde van je rit. Dan kan ik net op tijd zijn om nog kans te maken op een lekkere kop soep” vult Bert lachend aan. “Tijdens het lossen spreek je af en toe een veehouder. Het is fijn om op die manier op de hoogte te blijven van wat er speelt in de sector. Gaat het bij de ene klant nog over dat het land te nat is om al mest uit te kunnen rijden, een volgende klant vertelt iets over de prijzen van varkensvlees of vogelgriep. En ja, tegenwoordig hoor ik natuurlijk vaak dat het veevoer zo duur is”

Wat wil je zeggen tegen veehouders die Fuite (nog) niet goed kennen?

“Wat mij aanspreekt bij Fuite is dat ze nog echt die ‘ouderwets’ korte lijntjes kennen. Ik ben geen nummer maar mijn naam staat op m’n vrachtauto. Ook voor onze klanten geldt dat. Als ze vragen hebben is het eenvoudig om in contact te komen met de betreffende persoon” vertelt Bert. “Ik merk ook dat onze klanten zich betrokken bij ons voelen. Dat ze bijvoorbeeld al hun best hebben gedaan om het erf sneeuwvrij te maken. Als ik onze klanten een tip zou mogen geven; controleer of je (mobiele) telefoon nummer bij Fuite bekend is. Dat is zo handig voor ons als chauffeurs als we een vraag hebben over het lossen”.

Meer medewerkers van Fuite leren ‘kennen’? Lees bijvoorbeeld het verhaal van onze nutritionist varkens: Alfons Vrijkorte. 

Naast een goede kalvermelk is het belangrijk dat kalveren al vroeg leren om krachtvoer en ruwvoer op te nemen. Zo ontwikkelt de pens zich maximaal  en wordt al vanaf de geboorte een goede basis gelegd voor de latere melkproductie.

Kenmerkend aan deze muesli is de kruidengeur van de korrel gecombineerd met smakelijke mais- en gerstvlokken. De korrel in de Vlog muesli is een fijne 3 millimeter korrel. Doordat de nieuwe VLOG (euro) kalvermuesli zo smakelijk is realiseren we een hoge voeropname bij jonge kalveren.

Onbeperkt verstrekken is mogelijk

De Vlog muesli kan worden ingezet vanaf de eerste levensweek. Dit voeder kan onbeperkt worden verstrekt naast gehakseld stro of hooi. Omschakelen naar een opvolgende jongveebrok? Doe dit dan vóór de speenfase of een maand ná het spenen. Omschakelen naar de VLOG (euro) kalverbrok gaat heel eenvoudig, die bevat namelijk dezelfde geur en smaak als de vlog muesli. Zo wordt omschakelen wel heel eenvoudig!

Jong geleerd is oud gedaan

Verstrek jonge kalveren altijd genoeg, maar niet teveel van de muesli. Het is beter om iedere dag nieuwe verse muesli te verstrekken dan in 1 keer voldoende voor een hele week. Begin bij jonge kalveren eens met een handje vol per dag. Het gaat erom dat kalveren vroeg leren eten, het is een leerproces. Hier geldt vooral: jong geleerd is oud gedaan!

Vlog Muesli is ook leverbaar als VLOG euro.  Beide muesli’s zijn leverbaar in bigbag, bigbox en zakgoed.

Een hoog celgetal drukt de productie tot wel 10% per dag. Dit kan oplopen tot wel 900 kg melk per lactatie. Daarnaast neemt de kans op zichtbare uierontsteking bij die koe toe. En een koe met een verhoogd celgetal is een besmettingsbron voor andere koeien. Lager is dus beter. Maar hoe bereik je dat?

Tabel 1 Voorbeeld productieverlies bij verhoogd celgetal (Bron: Hand et al. 2012)

Let op het aantal koeien met een verhoogd celgetal

Het tankcelgetal wordt gebruikt als een grove maat voor de uierongezondheid. Het is het gemiddelde van het celgetal (in verhouding naar liters) van iedere koe in de tank. Het tankcelgetal gaat ook hand in hand met het aantal celgetalkoeien op het bedrijf. Een richtlijn hiervoor is maximaal 15% van de koppel ‘verhoogd’ en maximaal 10%  ‘nieuwe infecties’.

Van een hoog naar een laag tankcelgetal

Door het aantal celgetalkoeien te verminderen zal niet alleen het tankcelgetal, maar ook de infectiedruk dalen. Dit bereik je door bewust keuzes te maken bij iedere hoog celgetalkoe. De leeftijd van de koe, het lactatiestadium, de bacterie die het verhoogde celgetal veroorzaakt, de duur van de infectie (chronisch of niet) en zelfs of het een voor- of achterkwartier betreft, bepalen voor iedere attentiekoe welke van onderstaande maatregelen het beste is.

• Afwachten
• Celgetalkwartier behandelen met antibiotica op geleide van bacteriologisch onderzoek (het chronische celgetalkwartier opsporen met een cmt-schaaltje)
• (Vervroegd) droogzetten met antibiotica (droogzetinjectoren)
• De koe driespeen laten maken (het celgetalkwartier opsporen met een cmt-schaaltje)
• Apart melken
• Afvoeren

Hoe blijft het celgetal laag?

Een verhoogd celgetal (ook wel subklinische mastitis genoemd) wordt in bijna alle gevallen veroorzaakt door een infectie met koegebonden bacteriën. Deze verspreiden zich hoofdzakelijk tijdens het melken. Naast de aandacht voor de aanwezige celgetalkoeien, zijn de belangrijkste maatregelen ter voorkoming van nieuwe infecties gericht op melktechniek en melkhygiëne. Denk bijvoorbeeld aan het gebruik van een effectief dipmiddel, één doek per koe, het voorkomen van speenpuntvereelting en de aanwezigheid van stoomreiniging op de robot.

Ieder bedrijf is net weer anders en de meest succesvolle strategie zal dus ook op ieder bedrijf verschillend zijn. De kunst is om precies die maatregelen te nemen die op uw bedrijf het verschil maken. Neem voor advies op maat contact op met onze Fuite voerspecialisten. Samen krijgen we het tankcelgetal structureel omlaag.

Uit onderzoek blijkt dat de gehaltes zwavel af nemen in de Nederlandse bodem. Zwavel is echter voor zowel de opbrengst als de kwaliteit van het gras een belangrijke nutriënt.

Uit onderzoek van Eurofins Agro bleek dat ondanks zwavel bemesting ongeveer 1 op de 10 voorjaarskuilen toch een zwavel tekort heeft. Dit komt omdat zwavel in een koude bodem niet goed benut wordt. In het voorjaar is de zwavelmineralisatie door de koude grond nog minimaal waardoor slechts 10% van de zwavel uit de dierlijke mest beschikbaar is voor uw gras.

Hoe kan ik een zwavel tekort voorkomen?

Bij percelen met een zwaveltekort is de droge stof opbrengst per hectare aanzienlijk lager. Daarnaas is het ruw eiwit gehalte in de kuil ook lager.  Met elke snede wordt gemiddeld 20 kg SO3/ha onttrokken.  Mineralisatie van zwavel komt laat op gang. Het advies is voor de 1e en 2e snede 20-25 kg zwavel uit Fuitammon Start of Novurea S te strooien.

Tijd om een bezoekje te brengen aan het melkveebedrijf van mts. Dogger. Wilco en zijn vrouw Dianne zijn de derde generatie Dogger op dit bedrijf. Gerrit Jan Dogger (senior) is ook nog dagelijks te vinden op het bedrijf maar daarover later meer.

We zien onze koeien vaak dat betaald zich terug

Het melkveebedrijf van familie Dogger ligt in het buitengebied van Beerzerveld in het Vechtdal. De rollende jaarproductie ligt op 15.028 kg melk met 3,67 vet en 3,51 eiwit, dit resulteert in een EJR van 3186.  De 84 stuks melkvee worden gemolken door twee DeLaval melkrobots. De koeien staan in twee groepen aan weerszijden van de voergang. Na een bezoek aan het voerhek gaat de koe via een selectiepoort of door de robot óf rechtstreeks naar de ligboxen. Het gemiddelde aantal melkingen ligt met 3,7 / 3,8 zeer hoog. “Dat komt zo” legt Gerrit Jan uit; “Wij kijken bij het eventueel ophalen van koeien voor de melkrobot naar de voorspelde liters, niet naar uren. Zijn die hoog genoeg dan halen we haar op. Bijkomend voordeel is dat we de koeien ook regelmatig zién. Soms hoor ik mensen zeggen dat een robot werk bespaard. Dat is ook wel waar maar doordat er tijd vrij komt hebben we tijd om scherp op de koeien te letten. Afgelopen nacht nog had een koe hulp nodig bij het afkalven toen was ik al in de stal. Of als een koe niet lekker in haar vel zit dan signaleren we dat snel.” “Eigenlijk werken we een beetje in ploegendienst” vult Wilco lachend aan. “Ik ben meer een ochtendmens en ’s nachts maakt mijn vader nog een ronde door de stal.”

Het potentieel van de koe wil ik benutten, de basis leggen we met fokkerij

Ongeveer 10 jaar geleden is serieus gestart met het toepassen van INET-fokkerij. De producties binnen de koppel zijn daardoor dichter bij elkaar komen te liggen. Een ondereind is er daardoor eigenlijk niet meer. De basis die met genetica is gelegd wil maatschap Dogger volledig benutten. “Als een koe het in zich heeft om 60 liter melk te geven dan is het jammer om haar potentieel niet te benutten” stelt Wilco. Vader en zoon wachten bewust vaak tot 200 dagen na afkalven voordat er opnieuw geïnsemineerd wordt. Tijdens een rondje door de stal valt een Rubicon dochter op. Deze vaars is inmiddels 1230 dagen aan de melk en geeft nog ruim 30 liter melk. Op de lopende lijst  staat de teller inmiddels op ruim 57.000 kg melk, een unieke prestatie. De afgelopen jaren stond mts Dogger al meer dan eens in de top 10 van topmelkers van Nederland. Nu is de sport natuurlijk om die top 10 plek te houden en liefst nog eens een plekje naar boven op te schuiven. “Gelukkig is ons werk ook onze hobby” lacht Wilco. En senior? Die is zijn ronde alweer aan het doen om koeien op te halen.

Hoog bedrijfssaldo door constant rantsoen en hoge brok gift

“Hard melken lukt alleen door hard te voeren” stelt Wilco. “Een koe is daarnaast gebaat bij een constant rantsoen. We houden daarom zoveel mogelijk hetzelfde. De huiskavel is te klein om te weiden dus staan onze koeien het jaarrond op stal. De eerste 60 dagen krijgen alle koeien dezelfde hoeveelheid krachtvoer. Daarna krijgt een koe afhankelijk van haar productie tot wel 18 kg brok.” Bang voor pens-verzuring is Dogger daarbij niet. “We zorgen dat ons rantsoen niet te snel is en daardoor de pens verzuurt en kiezen daarom voor een rustig verteerbare brok en voldoende ruwe celstof in het totale rantsoen. Dat gaat prima. Ons ureum schommelt daar bij doorgaans rond de 20.” Rundveespecialist Gerrit Hoogenboom adviseerde de Vlog Stabiel als productiebrok. “In rantsoenen vind ik het belangrijk dat ze voldoende ruwe celstof en NDF bevatten. Dit is misschien niet het eerste waar je aan zou denken maar volgens mij is dat noodzakelijk om de pens gezond te houden”, aldus Gerrit. Het basisrantsoen bestaat voor uit 65 % snijmaïs en 35 % graskuil, aangevuld met bierbostel, luzerne en een Maatmeel. In het meelmengsel worden ook de mineralen, spoorelementen en eventuele andere additieven verwerkt.

Geachte relatie,

“Bij het scheiden van het jaar 2021 en het begin van 2022” al meer dan dertig jaar is dit de aanhef van de groet die in de kerstkaart van Gebrs. Fuite staat. Als er gesproken wordt over consistent beleid, dat is handelen volgens een vast patroon, dan is dit er wel een voorbeeld van.

Het jaar 2021 haast zich naar een einde. De kenmerken van de voorbije tijd zijn toch wel chaos en verwarring. Zonder in details te treden moet genoemd worden dat deze krachten het politieke en maatschappelijke speelveld beheersen.

Als Fuite hebben wij dit jaar belangrijke stappen gezet om aan het fundament te bouwen en dat te versterken. Dan moet vooral gedacht worden dat in verschillende schakels van de voedselketen positie is ingenomen. De synergie tussen feed en food heeft onze bijzondere aandacht.

Als er stormen woeden, en dat feit kunnen we toch niet ontkennen, worden oude waarheden en waarden belangrijk. Eén van de waarheden is de zorg voor een goed fundament. Een basisvoorwaarde waaraan in rustige tijd gebouwd dient te worden. Dit is een consistente handeling!

Er bestaat een gelijkenis die verteld over twee bouwers. Een verstandige, wijze en een onverstandige, dwaze bouwer. Beiden bouwen een huis. Woningen die zich bovengronds van niets onderscheiden, even sterk. In rustige tijden, bij stil weer komt het verschil niet openbaar. Maar, staat er; als de slagregens vallen, de waterstromen komen en de winden hebben gewaaid, dan komt openbaar welk huis op zand staat en welk huis op de rots gegrondvest is. Daarom de oproep; draag zorg voor het fundament.

Wij hadden gezegd de tijd kenmerkt zich door chaos en verwarring. In de Griekse mythologie zijn de kinderen van Chaos; Nyx en Erebos. Nacht en duisternis. Het is niet eenvoudig om koers te houden in deze tijd, en het uitzicht naar het jaar 2022 vereist scherp waarnemen en handelen. Varend op bakens die bij rustig weer uitgezet behoren te zijn.

Tot slot nog een laatste boodschap; de aloude maar steeds weer consistent terugkerende woorden van Kerstfeest. Een feest dat ten diepste getuigd van het Licht en de Vrede. Dat is een boodschap die zeer zeker niet van verwarring en chaos spreekt.

Gebrs. Fuite, medewerkers en familie, wensen u en de uwen in alle opzichten gezegende kerstdagen en een voorspoedig 2022 toe.

Met vriendelijke groet,
Koop Fuite

Varkens die gefermenteerd voer krijgen realiseren een hogere voeropname, betere voerconversie en groei. Gefermenteerd voer is als het ware voor verteerd en daardoor zijn de nutriënten gemakkelijker opneembaar. Een belangrijke eigenschap, maar niet het enige voordeel. De Fermentatie mix van Fuite draagt namelijk ook direct bij aan een verbetering van de diergezondheid.

Geef slechte bacteriën geen kans met Ferm

Een gezonde darm is een voorwaarde voor maximale groei en vitale biggen. Een gezonde darm bevat miljarden “goede” bacteriën en zo min mogelijk schadelijke bacteriën zoals Salmonella spp. en E.coli. Door toevoeging van melkzuurbacteriën (ook wel bekend als ‘probiotica’) aan het voer, komen er direct meer goede maar tegelijk ook minder slechte bacteriën in het maagdarmkanaal. Het gevormde melkzuur, de lagere pH en de melkzuurbacteriën zelf, zijn drie belangrijke eigenschappen van de Fermentatiemix.

Hoe draagt Ferm bij aan een betere gezondheid?

• Vanwege concurrentie is er in de darm minder plek voor slechte bacteriën.
• De lagere pH en de aanwezigheid van meer vluchtige vetzuren hebben een remmend of zelfs dodelijk effect op de slechte bacteriën.
• Het aantal slechte bacteriën (ziekteverwekkers) neemt niet alleen af in de darm, maar ook in de mest. Hierdoor daalt de infectiedruk in de omgeving.
• Een gezondere darmflora leidt tot een betere immuunrespons en dit draagt bij aan de algehele weerstand.

Vanwege de hogere weerstand en de verlaging van de infectiedruk zal het voeren van de fermentatie mix tot slot ook kunnen bijdragen aan verdere afname van het totale antibioticagebruik in de sector.

Fermentatie is niet nieuw en het effect op de darmgezondheid is reeds langer bekend. De toepassing binnen de varkenshouderij was tot nu toe echter vrij bewerkelijk en tijdrovend. Dankzij de innovatieve Ferment mix van Fuite is dat nadeel nu komen te vervallen. Kortom, vooral veel voordelen dus.

Veel varkenshouders die betrokken zijn bij Fuite zullen hem weleens aan de telefoon gehad hebben: Henk Zwinselman. Inmiddels is hij alweer zes jaar de drijvende kracht achter de boekhouding van de mesterijen van Gebrs. Fuite. 

Wie is die Henk?

Boerenzoon Henk Zwinselman is afgelopen zomer 60 jaar jong of oud geworden. Al meer dan 40 jaar is hij werkzaam bij bedrijven die affiniteit hebben met de landbouw.  Met zijn administratieve werk ondersteunt hij de  buitendienst van zowel het varkens- als het pluimveeteam. Cijfers en overzichten zijn echt Henk z’n ding. “Je een keer vergissen is helemaal niet erg” volgens Henk “als je er maar van leert wat je verkeerd hebt gedaan”.

Wat spreekt je aan bij Gebrs. Fuite?

“Het is een familiebedrijf waar korte lijnen zijn en waar wordt mee gedacht in oplossingen. Bij een beurs genoteerd bedrijf ben je bezig op korte termijn voor de aandeelhouder en niet voor het rendement van de afnemers”.

Wat zijn de dagelijkse werkzaamheden?

Als ondersteuning worden berekeningen van de afgeleverde koppels gemaakt. Niet de hoogste opbrengstprijs is belangrijk, maar wel het hoogste rendement. Dat is eenvoudig inzichtelijk te maken op papier. Iets minder kosten kan per saldo voordeliger zijn. Vleesvarkens iets anders in de gewichtsklasse kan bijvoorbeeld een extra opbrengst geven. Vaak zijn de resultaten nog te verbeteren, bijvoorbeeld omdat de ventilatie niet optimaal werkt. Ook een ander type varken kan zorgen voor een beter resultaat.

Wat wil ik bereiken?

Gebrs. Fuite heeft vleesvarkens en speenbiggen op contract. Hiervoor maakt Henk ook de afrekeningen aan het einde van de rondes. Zijn motto daarbij is: afrekeningen moeten tot op de cent nauwkeurig kloppen. “Ik probeer van 1 en 1 3 te maken. Dat kun je door begrijpelijk overzichten te maken, waarbij mijn collega’s en de afnemers in één oogopslag de uitkomsten kunnen zien en de uitslag kunnen vergelijken met de begroting en verwachtingen” stelt Henk. “Ik zou graag willen bereiken dat de intensieve veehouderij uit de negatieve spiraal komt. Door te laten zien hoe de hele sector met zijn passie voor goed ondernemerschap, samen met het dier- welzijn aspect, kunnen we dit doel bereiken” besluit Henk zijn betoog.

Voor velen staat de aflamperiode voor de deur of is deze zelfs al begonnen. Tijdens de aflamperiode is het erg belangrijk om de groep aflammende dieren goed in de gaten te houden. Hoe zorg ik voor een soepele overgang van hoogdrachtige naar melkgevende geiten? Hieronder een aantal tips.

• Ruwvoeropname leidend. Bij het verhogen van de krachtvoergift van de melkgeiten in de transitie periode is de ruwvoeropname leidend. Zorg dat de geiten voldoende opgevreten zijn en verhoog de krachtvoergift niet te snel, zo voorkomt u verteringsproblemen.
• Zonder stress op de melkstal. Maak goede afspraken met alle melkers over het rustig hanteren van dieren die kort geleden hebben gelamd. Zorg ook voor hulp bij het aanleren van de jaarlingen op de melkstal.
• Vaker hetzelfde probleem? Als bij meerdere geiten dezelfde problemen ontstaan (b.v. aan de nageboorte blijven staan, baarmoederontsteking of slepende melkziekte) is het belangrijk om te achterhalen waar dit vandaan komt. U kunt dan meteen maatregelen nemen voor de resterende koppel hoogdrachtige dieren.
• Meer restvoer is normaal. Accepteer meer restvoer bij uw geiten in transitie. Vaker vers voer verstrekken zorgt voor een hogere voeropname. Ook na aflammen hebben geiten nog tijd nodig om tot de maximale voeropname te komen.